TİROİD BEZİ NEDİR?
Bez, insan vücudundaki organlardan birisidir ve vücut tarafından kullanılan belirli kimyasal maddeleri salgılar. Tiroid bezi ise, gırtlağın hemen alt tarafında, boyun kaidesine yerleşmiş halde duran küçük bir bezdir. İstmus adı verilen bir köprünün birleştirdiği iki lobdan oluşmuştur
Tiroid bezinde aşağıdaki hormonlar üretilmektedir
. tiroksin (T4)
TİROİD KANSERİ
T4 ve T3 hormonları, metabolik hız olarak da adlandırılan vücut süreçlerinin hızının kontrolüne yardım ettiklerinden, tiroid bazen ‘aktivite’ bezi olarak da adlandırılmaktadır. Tiroid bezi, beyindeki daha yüksek merkezlerde yer alan hipofiz bezi ve hipotalamus tarafından uyarılmaktadır. Üçüncü hormon kalsitonin ise kanda dolaşan kalsiyumun kontrolünde rol oynamaktadır. Tiroid bezi yeterli hormon üretmeyen kişiler kendilerini yorgun ve uyku halinde hissedecekleri gibi, kilo da alabilirler. Bu durum hipotiroidizm olarak
bilinmektedir. Eğer tiroid bezi çok fazla hormon üretirse, bu sefer kendilerini çok aç ve huzursuz (anksiyete) hissedecekleri gibi, kilo da kaybedebilirler. Bu durum ise hipertiroidizm olarak adlandırılmaktadır.
TİROİD KANSERİ
Tiroid kanseri yaygın bir hastalık değildir, her yıl Avrupa’da yaklaşık 53.000 yeni vaka tanısı konmaktadır. Kadınlarda erkeklerden iki ila üç kat daha fazla görülmektedir.
Tiroid kanserinin tipleri
1. Anaplastik – hızlı gelişen nadir bir kanser tipidir. Çoğunlukla yaşlı insanlarda görülmektedir ve tedavisi zordur.
RİSK FAKTÖRLERİ
1. Bening (iyi huylu) tiroid hastalığı: tiroid kanserlerinin 5’te 1’i, tiroid nodülü, guatr (boyunda şişme) ya da tiroid enflamasyonu öyküsü olan kişilerde ortaya çıkar.
2. Radyasyon maruziyeti: boyun bölgesine uygulanan radyoterapi tiroid kanseri riskini artırır.
3. Aile öyküsü: bu durum, medüller tiroid kanseri için özellikle geçerli bir risk faktörüdür. RET onkogeni olarak adlandırılan ve kalıtımla nesilden nesile aktarılan genin bulunduğu kişilerde medüller tiroid kanseri riski artmaktadır. Bu durum, diğer bezlerde başka kanserlerin gelişmesi riskiyle ilişkili sendrom kapsamında ortaya çıkabilir. Ailesinde medüller kanser öyküsü olan bir kişi, söz konusu kusurlu geni taşıyıp taşımadığını öğrenmek için test yaptırabilir. Kalın bağırsakta görülen familyel (ailesel) adenomatör polipoza neden olan gen de tiroid kanseri riskini biraz artırmaktadır.
4. Obezite: bazı çalışmalarda, tiroid kanseri riskindeki artışın obeziteyle ilişkili olduğu bulunmuş olduğundan dolayı, dengeli bir diyet ve egzersizle risk azaltılabilir.
BELİRTİLER
1. Boyunda, yavaşça büyüyen, ağrısız bir şişkinlik.
TANI
İşe aile hekiminize danışarak başlamalısınız. Doktorunuz size belirtileriniz hakkında sorular soracak ve boynunuzu muayene edecektir; ayrıca,kandaki tiroid hormonu düzeylerinizi kontrol etmeyi de isteyebilir. Doktorunuz uygun görmesi halinde sizi bir uzmana yönlendirebilir. Hastanede uzman doktor belirtilerinizi yeniden gözden geçirecek, boyun bölgenizi muayene edecek ve diğer testleri ayarlayacaktır. Eğer henüz yapılmadıysa, kanda tiroid hormonu düzeylerinizi kontrol edecek, tiroid ultrasonu çekecek ve şişkinlikten iğne biyopsisi ile örnek alacaktır.
TÜMÖR EVRELERİ
Kanserin evrelenmesi, ne kadar büyük olduğunun ve yayılıp yayılmadığının belirlenmesi demektir. Evrelemede kullanılan başlıca teknikler TNM evrelemesi ve sayısal evrelemedir. TNM evrelemesinde; T, tümör, N, lenf nodu tutulumu ve M, metastaz demektir. Metastaz, kanserin vücudun diğer bölgelerine yayılmasıdır.
TEDAVİ
Çoğu hastanede, sizin için hangi tedavinin en iyisi olduğuna, farklı branşlardaki uzmanlardan oluşan multidisipliner bir ekip karar verecektir.
Bu ekip aşağıdaki branşları içerir:
Papiller ve foliküler tiroid kanserlerinin tedaviyle iyileşme şansları çok yüksektir. Medüller tiroid kanseri de tedaviyle iyileşebilmektedir, fakat anaplastik tiorid kanserinin tedavisi çok zordur. Cerrahi: Papiller, foliküler ve medüller tiroid kanserlerinin birinci basamak tedavisi çoğunlukla ameliyattır. Söz konusu ameliyatta tiroidin bir kısmı (hemitiroidektomi ya da lobektomi) ya da tümü (total tiroidektomi) alınmaktadır. Bazen, tiroid bezinin çevresindeki lenf nodlarının alınması da gerekebilir. Tiroid Hormonu Tedavisi: Bu tedavi, tiroid bezinin normalde ürettiği hormonların yerine geçmek üzere ameliyattan sonra uygulanmaktadır. Papiller ya da foliküler tiroid kanserinin tekrarlama şansını da azaltabilmektedir. Radyoaktif iyot: Papiller ya da foliküler tiroid kanseri olan kişilerde ameliyatla alınamayan kanser hücrelerini yok etmek için kullanılabilir. Harici Işın Tedavisi: Geride kalan kanser hücrelerini yok etmek için bu yöntem de kullanılabilir. Ancak, kemoterapi tiroid kanseri için yaygın bir tedavi yöntemi değildir.
TAKİP SÜRECİ
Tedavinizden sonra düzenli olarak kontrollere gideceksiniz. Bu kontroller sırasında size belirtileriniz hakkında sorular sorulacak, boynunuz muayene edilecek, kan testleri ve muhtemelen taramalar
yapılacaktır. Bu kontroller en az 10 sene ve belki de yaşamınız boyunca devam edecektir.
TİROİD KANSERİYLE YAŞAMAK
Kanser tanısı insanları çok farklı yönlerden etkileyebilmektedir. İnsanlara içinde oldukları durumla başa çıkabilmeleri ve karar verebilmeleri için doğru bilgilerin verilmesi önemlidir.
